Chính phủ Việt Nam vừa ban hành Nghị định số 42/2024/NĐ-CP quy định về hoạt động lấn biển, có hiệu lực từ ngày 16/4/2024. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc quản lý và phát triển các dự án lấn biển tại Việt Nam. Bài viết này sẽ giải thích chi tiết về hoạt động lấn biển và các quy định mới nhất liên quan đến lĩnh vực này.
Hoạt động lấn biển là gì?
Theo Điều 3 Nghị định 42/2024/NĐ-CP, lấn biển được định nghĩa là việc mở rộng diện tích đất trong phạm vi từ đường mép nước biển thấp nhất trung bình trong nhiều năm về phía biển thuộc vùng biển Việt Nam. Đây là một hoạt động nhằm tạo thêm quỹ đất cho các mục đích phát triển kinh tế – xã hội, phòng chống thiên tai và thích ứng với biến đổi khí hậu.
Dự án đầu tư lấn biển hoặc hạng mục lấn biển của dự án đầu tư bao gồm các giải pháp và đề xuất liên quan đến việc sử dụng vốn để tiến hành hoạt động san lấp, lấn biển, xây dựng hạ tầng kỹ thuật theo quy hoạch. Mục tiêu chính của các dự án này là tạo ra quỹ đất mới để sử dụng cho các mục đích phát triển đa dạng.
Nguyên tắc của hoạt động lấn biển
Nghị định đã đề ra các nguyên tắc quan trọng mà hoạt động lấn biển phải tuân thủ:
- Thứ nhất, hoạt động lấn biển phải đảm bảo quốc phòng, an ninh, chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán và lợi ích quốc gia trên biển. Đồng thời, nó phải phù hợp với các quy định pháp luật liên quan và các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.
- Thứ hai, việc lấn biển cần dựa trên cơ sở đánh giá toàn diện về kinh tế, xã hội và môi trường. Mục tiêu là đảm bảo sự phát triển bền vững, bảo tồn đa dạng sinh học, và tính đến các yếu tố tự nhiên cũng như tác động của thiên tai, biến đổi khí hậu và nước biển dâng.
- Thứ ba, hoạt động lấn biển phải đảm bảo khai thác và sử dụng hiệu quả tài nguyên biển. Nó cần tạo ra sự hài hòa giữa lợi ích của các tổ chức, cá nhân thực hiện hoạt động lấn biển và các bên liên quan khác. Đặc biệt, quyền tiếp cận biển của người dân và cộng đồng phải được đảm bảo.
Quy định về quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất đối với khu vực lấn biển
Nghị định đã đưa ra các quy định cụ thể về việc xác định và quy hoạch khu vực biển để lấn biển:
Khu vực biển được xác định để lấn biển phải được xác định cụ thể về vị trí, diện tích, ranh giới và tọa độ theo quy định của pháp luật về đo đạc và bản đồ. Việc xác định này phải tuân thủ các nguyên tắc đã nêu ở trên.
UBND cấp tỉnh có trách nhiệm xác định và đưa khu vực biển để thực hiện hoạt động lấn biển vào phương án phân bổ, khoanh vùng đất đai theo khu chức năng và loại đất đến từng đơn vị hành chính cấp huyện. Điều này được thực hiện trong quy hoạch tỉnh, kế hoạch sử dụng đất cấp tỉnh, quy hoạch sử dụng đất cấp huyện và kế hoạch sử dụng đất cấp huyện.
Trong trường hợp khu vực biển đã được xác định để lấn biển trong quy hoạch tỉnh hoặc quy hoạch xây dựng hoặc quy hoạch đô thị nhưng chưa có trong quy hoạch sử dụng đất cấp huyện, UBND cấp tỉnh sẽ chỉ đạo đưa vào quy hoạch sử dụng đất cấp huyện và kế hoạch sử dụng đất hàng năm cấp huyện.
Đối với khu vực biển chưa có trong quy hoạch tỉnh, UBND cấp tỉnh sẽ chỉ đạo UBND cấp huyện lập, điều chỉnh bổ sung quy hoạch sử dụng đất cấp huyện và kế hoạch sử dụng đất hàng năm cấp huyện.
Quy định về chủ trương đầu tư và lựa chọn nhà đầu tư
Nghị định cũng quy định rõ về việc chấp thuận chủ trương đầu tư, quyết định chủ trương đầu tư đối với dự án đầu tư có hoạt động lấn biển. Các quy định này tuân theo pháp luật về đầu tư, đầu tư công và đầu tư theo phương thức đối tác công tư.
Việc lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án đầu tư có hoạt động lấn biển bằng nguồn vốn ngoài ngân sách nhà nước được thực hiện theo quy định của pháp luật về đầu tư, đấu thầu, đất đai và đầu tư theo phương thức đối tác công tư.
Hoạt động lấn biển trong dự án đầu tư có thể được lập thành dự án đầu tư lấn biển riêng biệt hoặc là một hạng mục lấn biển của dự án đầu tư lớn hơn.
Quy định về giao đất, cho thuê đất và giao khu vực biển để lấn biển
Nghị định đã đề ra các quy định cụ thể về việc giao đất, cho thuê đất và giao khu vực biển để thực hiện hoạt động lấn biển:
Đối với dự án đầu tư lấn biển hoặc dự án đầu tư có hạng mục lấn biển bằng nguồn vốn đầu tư công, trình tự và thủ tục giao đất, cho thuê đất được thực hiện theo quy định tại khoản 3 Điều 68 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP.
Trong trường hợp dự án đầu tư lấn biển hoặc dự án đầu tư có hạng mục lấn biển nhằm phát triển quỹ đất, sau khi hoàn thành lấn biển và được nghiệm thu, chủ đầu tư phải bàn giao toàn bộ diện tích đất lấn biển và công trình xây dựng (nếu có) cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Cơ quan này sẽ thực hiện việc giao đất, cho thuê đất cho các tổ chức, cá nhân sử dụng theo quy định của pháp luật về đất đai.
Đối với dự án đầu tư lấn biển hoặc dự án đầu tư có hạng mục lấn biển bằng nguồn vốn nhà nước ngoài đầu tư công và dự án sử dụng vốn khác, trình tự và thủ tục giao đất, cho thuê đất được quy định cụ thể tùy thuộc vào hình thức giao đất, cho thuê đất (thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư, hoặc không thông qua đấu giá).
UBND cấp tỉnh có thẩm quyền quyết định giao đất, cho thuê đất đồng thời với giao khu vực biển để lấn biển. Điểm đáng chú ý là chủ đầu tư dự án đầu tư lấn biển hoặc dự án đầu tư có hạng mục lấn biển không phải nộp tiền sử dụng khu vực biển để thực hiện hoạt động lấn biển.
Quy định về nghiệm thu hoàn thành lấn biển
Nghị định quy định rõ về quy trình nghiệm thu hoàn thành lấn biển:
Việc nghiệm thu có thể được thực hiện đối với toàn bộ hoặc từng phần diện tích đã hoàn thành lấn biển, tùy thuộc vào tiến độ của dự án đầu tư lấn biển hoặc hạng mục lấn biển của dự án đầu tư đã được phê duyệt.
Cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh sẽ thực hiện kiểm tra công tác nghiệm thu các công trình của dự án đầu tư lấn biển hoặc hạng mục lấn biển của dự án đầu tư. Trình tự và thủ tục kiểm tra công tác nghiệm thu hoàn thành lấn biển được thực hiện theo quy định của pháp luật về xây dựng.
Chủ đầu tư dự án cần gửi văn bản đề nghị cơ quan chuyên môn về xây dựng thuộc UBND cấp tỉnh kiểm tra công tác nghiệm thu. Cơ quan này có 60 ngày kể từ ngày nhận được văn bản đề nghị để thực hiện kiểm tra công tác nghiệm thu hoàn thành lấn biển.
Quy định về xác định tiền sử dụng đất và tiền thuê đất
Nghị định cũng đề cập đến vấn đề xác định tiền sử dụng đất và tiền thuê đất đối với các dự án lấn biển:
Việc xác định giá đất cụ thể để tính thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất được thực hiện theo quy định của pháp luật đất đai. Trong trường hợp áp dụng phương pháp thặng dư để xác định giá đất cụ thể, việc ước tính tổng chi phí phát triển phải bao gồm chi phí lấn biển đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt.
Chủ đầu tư dự án có 180 ngày kể từ ngày hoàn thành việc lấn biển để lập hồ sơ đề nghị quyết toán chi phí lấn biển và gửi cho cơ quan chuyên môn về xây dựng thuộc UBND cấp tỉnh để thẩm định. Cơ quan này có 90 ngày để quyết toán chi phí lấn biển và trình UBND cấp tỉnh phê duyệt.
Nghị định cũng quy định cách xử lý phần chênh lệch giữa chi phí lấn biển đã được quyết toán với chi phí lấn biển đã được tính trong tổng chi phí phát triển khi xác định giá đất cụ thể.
Quy định về cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất
Cuối cùng, Nghị định quy định về việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho các dự án lấn biển:
- Đối với phần diện tích đất không thuộc diện tích lấn biển, chủ đầu tư sẽ được cấp Giấy chứng nhận sau khi đã hoàn thành nghĩa vụ tài chính về đất đai.
- Đối với phần diện tích đất hình thành từ hoạt động lấn biển, chủ đầu tư sẽ được cấp Giấy chứng nhận khi đã hoàn thành nghĩa vụ tài chính về đất đai và có thông báo chấp thuận kết quả nghiệm thu hoàn thành lấn biển.
Kết luận
Nghị định số 42/2024/NĐ-CP đã đưa ra một khung pháp lý toàn diện và chi tiết cho hoạt động lấn biển tại Việt Nam. Với các quy định cụ thể về quy hoạch, đầu tư, giao đất, nghiệm thu và cấp giấy chứng nhận, Nghị định này sẽ góp phần quan trọng trong việc quản lý và phát triển các dự án lấn biển một cách bền vững, hiệu quả và minh bạch.
